W ramach pilotażowego konkursu Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (obecnie Ministerstwo Edukacji i Nauki) „Regionalna Inicjatywa Doskonałości”, Łódzka Szkoła Filmowa uzyskała grant na utworzenie nowoczesnego, multimedialnego Laboratorium Narracji Wizualnych.  

Działające przy Szkole Filmowej w Łodzi Laboratorium to wejście w nową sferę poszukiwań w ramach dziedziny sztuk filmowych, teatralnych i fotografii, w której tradycyjnych formach Szkoła czuje się pewnie, i w których rzecz jasna nadal działa i stale się rozwija. Laboratorium zostało powołane w wyniku rozpoznania, że rewolucja cyfrowa w mediach jest nie tylko faktem, ale także w coraz większym stopniu oddziałuje na pole praktyk artystycznych (w tym na film, animację i fotografię, w których łódzka Szkoła się specjalizuje). W jego ramach podejmujemy twórczą i naukową eksplorację obszaru technologii związanych z narracją, takich jak cinematic VR, stereoskopia, interaktywny dokument i inne interaktywne formy wizualne, esej filmowy i wreszcie cyfrowe, wielomedialne publikacje. Wszystkim tym eksploracjom towarzyszy refleksja naukowa, czy to w postaci badań widowni, m.in. pod kątem oddziaływania produkowanych w ramach Laboratorium utworów, czy też w ramach regularnych, podsumowujących działania laboratorium konferencji. 

Ponieważ podstawowym zadaniem Laboratorium jest produkowanie eksperymentalnych utworów artystycznych, regularnie ogłaszamy otwarte konkursy dla indywidualnych twórców i zespołów chcących zrealizować projekt w wymienionych powyżej, współczesnych mediach narracji wizualnej. 

Kierownicy projektu:  Krzysztof Pijarski, Krzysztof Franek 

Pracownia VR/AR

Pracownia Rzeczywistości Wirtualnej i Rozszerzonej prowadzi interdyscyplinarne projekty artystyczno-badawcze, których rezultatem są realizacje immersyjnych doświadczeń. W każdym roku pracownia na podstawie konkursu przyjmuje co najmniej pięć zespołów do programu developmentowego. Po ukończeniu okresu preprodukcyjnego znów na zasadzie konkursu Rada Artystyczna vnLab wybiera kilka projektów do realizacji wraz z pełną dokumentacją przebiegu oraz ze wskazaniem potencjalnych problemów natury technicznej, artystycznej i produkcyjnej oraz ich możliwych rozwiązań. Proces twórczych eksperymentów poddawany jest wnikliwej analizie, zmierzającej do sformułowania nowego języka audiowizualnego, ze szczególnym naciskiem na krytyczny namysł nad zagadnieniami immersyjnych narracji. Zrealizowane prace są również przedmiotem badań percepcji odbiorców z wykorzystaniem narzędzi neuronauk. W oparciu o wyniki badań i analiz powstaną rekomendacje i publikacje naukowe dotyczące medium współczesnych przekazów audiowizualnych, poszerzających pole interakcji człowieka z rzeczywistością cyfrową. 

Kierownictwo pracowni: Pola Borkiewicz, Jacek Nagłowski

Pracownia S3D

Pracownia ma na celu zbadanie możliwości artystycznych i dramaturgicznych, jakie daje rejestrowanie obrazu stereoskopowego w technikach „stop motion”. W ramach działań przeprowadzany jest szereg nowatorskich eksperymentów mających na celu poznanie i poszerzenie języka filmowego dedykowanego animacji poklatkowej w kontekście trzeciego wymiaru. W ramach czteroletniego programu badawczego powstaje krótkometrażowy film animowany (lalkowy) oraz podręcznik skupiający się na technikach stereoskopowych i systematyzujący możliwości i trudności, jakie wiążą się ze stereoskopią. W ramach pracowni przeprowadzane są konkursy zarówno dla twórców zainteresowanych wzięciem udziału w projekcie badawczym, jak i producentów, instytucji i uczelni chcących realizować projekty S3D pod auspicjami pracowni. 

Kierownik pracowni: Piotr Matysiak

Pracownia Percepcji i Badań Odbiorców

W ramach Pracowni Percepcji i Badań Odbiorców realizowane są badania uczestników i twórców kultury oraz innych podmiotów sektora kreatywnego. Istotną grupę badawczą stanowią również młodzi widzowie i tworzone dla nich treści (w szczególności filmy animowane). Przedmiot badań koncentruje się na znaczeniu nowych mediów zarówno w procesach kreacji, promocji i dystrybucji, jak i uczestnictwa w szeroko pojętej kulturze wizualnej. Oprócz badań realizowanych klasycznymi metodami w procesie badawczym stosuje się podejście odwołujące się do dorobku neuronauk (w tym neuroestetyki), opierające się m.in. na badaniach okulograficznych (eyetrackingowych), czy biometrycznych badaniach emocji (face reading i GSR). Pracownicy Pracowni poszukują odpowiedzi na pytania: jak przebiegają i czym są warunkowane procesy odbioru kultury oraz jaką rolę pełnią nowe technologie w tworzeniu i zarządzaniu sferą kultury.

Pracownia wspiera również badawczo pozostałe pracownie Laboratorium.

Kierowniczka pracowni: Magdalena Sobocińska

Pracownia Doświadczeń na Żywo

W Pracowni Doświadczeń na Żywo realizujemy projekty badawcze: System do immersyjnej rejestracji wydarzeń „live VR” oraz Nowe formy sztuk performatywnych. Ich celem jest badanie nowych technologii jako środka przekazu – stworzenie immersyjnego przeżycia scenicznego. Dzięki próbom rejestracji wykonań muzycznych, spektakli i performansów w technologii VR w celu znalezienia odpowiedniego sposobu opowiadania o muzyce i praktykach okołoteatralnych, powstaną doświadczenia muzyczne i sceniczne, które pozwolą widzowi uczestniczyć w wydarzeniu w pełny i atrakcyjny dlań sposób.

Kierownik pracowni: Dariusz Kamiński

Projekt – System do immersyjnej rejestracji wydarzeń „live VR”

Celem projektu jest zbadanie nowej technologii jako środka przekazu – stworzenie immersyjnego przeżycia koncertowego. W jego ramach powstaną rejestracje „live VR” dzieł muzycznych w różnych obsadach, by dokładnie sprawdzić, jak ustawienie kamer i mikrofonów wpływa na narrację transmisji oraz jaki ma wpływ na odbiór dzieła. Całość wypracowanego materiału zostanie poddana badaniom publiczności na specjalnie przygotowanych na tę okazję pokazach. To na podstawie tych danych oraz na podstawie konsultacji ze specjalistami zostaną zweryfikowane niedociągnięcia oraz zostanie opracowany system rejestracji wydarzeń „live VR”, który w pełni pozwoli stworzyć sytuację obecności na sali koncertowej, w pełnym tego słowa znaczeniu – zarówno pod względem dźwiękowym, jak również wizualnym.

Kierowniczka projektu: Joanna Dobrzańska

Pracownia Eseju Filmowego

Esej filmowy zwykło traktować się jako gatunek, wyróżniając jego charakterystyczne cechy, takie jak subiektywizm, hybrydyczność, łączenie sprzecznych porządków – teroii z praktyką, wiedzy z emocjami, faktów z fikcją. Jako taki, esej filmowy ma swoją historię, kanoniczne dzieła i regularnie przywoływany zestaw nazwisk – Chrisa Markera, Agnès Vardę, Haruna Farockiego, Jean-Luc Godarda czy Orsona Wellesa. Twórczo czerpiąc z tej tradycji, w Pracowni Eseju Filmowego pragniemy „esej” traktować znacznie szerzej, w zgodzie z jego źródłosłowem, który wywodzi się od ponawianej ciągle “próby” zrozumienia zjawisk poprzez sam proces ich opisu.

W eseju niekoniecznie widzimy gatunek, ale postawę, poznawczą i artystyczną metodę, która nie zamyka się w określonych formach i figurach, ale zmusza, by wynajdywać je wciąż na nowo, nieustannie kwestionować własne założenia, pozycję i język. Podstawowe pytanie, na które spróbujemy odpowiedzieć w ramach seminariów, dyskusji i projektów filmowych realizowanych w pracowni nie brzmi zatem czym JEST esej filmowy, ale czym MOŻE się stać w rękach artystów i badaczy, którzy zdecydują się użyć go jako narzędzia do badania rzeczywistości poprzez praktykę filmowo-eseistyczną.

Jakie instrumenty, metody, poetyki mają do dyspozycji eseistki i eseiści w dzisiejszym krajobrazie medialnym? Jak w sposób nieoczywisty czerpać mogą zarówno z historii kina, jak i najnowszych form audiowizualnych? Jak można wyobrazić sobie dzisiaj pisanie obrazem (cinécriture), eseistykę w technikach audiowizualnych, szkicowanie nie piórem, lecz kamerą i montażem?

Takie założenia wymagają stworzenia warunków produkcyjnych, wygospodarowania miejsca i czasu, które pozwalałyby i na próby i na błędy, na testowanie wielu rozwiązań, na ryzyko niewykorzystania zrealizowanych materiałów i radykalnej zmiany kursu. Otwarty charakter badań pozwoli na testowanie różnych koncepcji formalnych w procesie, metodą prób i błędów, bez konieczności równania do z góry założonego formatu (czasowego, gatunkowego, emisyjnego etc.). W tym sensie wartość warsztatową i naukową będą miały nie tylko ostateczne wersje, ale też wszystkie testowane po drodze rozwiązania.

Kierownicy pracowni: Michał Matuszewski, Kuba Mikurda, Stanisław Liguziński

Pracownia Narracji Interaktywnych, Cyfrowych Publikacji Naukowych i UX 

Pracownia Narracji Interaktywnych, Cyfrowych Publikacji Naukowych i UX poświęcona jest badaniu i rozwojowi nowych form narracji, powstających w wyniku wykorzystania cyfrowych technologii interaktywnych w filmie dokumentalnym i formach pokrewnych takich jak reportaż czy esej filmowy.  

Obszarem, w którym naszym zdaniem najaktywniej eksperymentuje się z różnymi typami interakcji, aktywizacji odbiorcy, w którym dochodzi do spotkania fotografii i filmu z formami literackimi, doświadczeniami audialnymi, elementami animacji a nawet gier komputerowych, są interaktywne formy (fikcyjno-)dokumentalne. Dziedzinę tę widzimy jako obszar powstawania nowych modeli wizualnej narracji, a także miejsce spotkań filmu z innymi mediami, przede wszystkim fotografią, która jest jednym z obszarów specjalizacji Szkoły Filmowej; jak również z literaturą czy wystawą artystyczną. Stąd nasza potrzeba zbadania dziedziny form interaktywnych, aktywnego w niej uczestnictwa, a także udziału w dalszym jej rozwoju.  

Pracownia ma również pełnić rolę pomocniczą w relacji z innymi pracowniami vnLab, wspierając i rozwijając sposoby prezentacji treści takich jak VR, film stereoskopowy, esej filmowy, czy wielomedialne publikacje naukowe, a także produkując wersje dystrybucyjne najlepszych powstających w Laboratorium utworów.  

W Pracowni Narracji Interaktywnych wspieramy powstawanie wybranych narracyjnych form interaktywnych. Każdy z utworów powstaje w procesie zarówno twórczym, jak i badawczym: dążeniem uczestników pracowni jest odnalezienie odpowiedniej struktury narracyjnej dla opowiadanej przez siebie historii. W tym celu konfrontują się oni nie tylko z pytaniami o to, kim są odbiorcy tworzonych przez nich utworów, ale także o to, jakie doświadczenie oferuje opowiadana przez nich historia, czy też, jaka struktura narracyjna czy technologia pozwoli osiągnąć docelowe doświadczenie.  

Istotną częścią działalności pracowni jest rozwój cyfrowych publikacji naukowych, wykorzystujących różne media i technologie interaktywne do przedstawienia i upowszechniania wyników badań. W efekcie Pracownia staje się wydawnictwem utworów powstających w ramach Laboratorium Narracji Wizualnej z zamiarem wykreowania nowej przestrzeni upubliczniania nie tylko utworów artystycznych ale także naukowych. Forma cyfrowa publikacji pozwala na włączenie fragmentów utworów cyfrowych i filmowych do artykułów teoretycznych, zawarcie innych form audiowizualnych budujących kontekst wypowiedzi naukowej, a przede wszystkim będących formą naukową, oraz współczesnych form wizualizacji.

Kierownik pracowni: Krzysztof Pijarski

Kierowniczka projektów: Katarzyna Boratyn

Współpraca: Frédéric Dubois, Sandra Gaudenzi