Control Negative – ćwiczenia z utraty

Projekt „Control Negative” Moniki Masłoń to ćwiczenie z utraty. W tej interaktywnej instalacji widzowie zaproszeni zostają do uczestniczenia w procesie, w czasie którego poznają mechanizmy iluzji, trenują brak kontroli i wpływu, obserwują, co się dzieje, gdy tracą to, do czego przywykli. Przy użyciu techniki VR autorka podejmuje próbę wprowadzenia widza w stan, w którym silne emocje – frustracja, bezsilność, złość i smutek – ujawniają podstawowe ludzkie mechanizmy, w tym iluzoryczne przeświadczenie o możliwości kontrolowania swojego życia. Odrealniony świat doświadczenia − negatywowa wersja świata realnego − to swoista sala treningowa, która służy do lepszego poznania siebie i swoich emocji. Użytkownik zostaje przeprowadzony przez kolejne rozdziały utworu, które pozwalają na stopniowe przejście od działania do kontemplacji.

Monika Masłoń − absolwentka Akademii Sztuk Pięknych im. Wł. Strzemińskiego w Łodzi. Dyplom obroniła w 2008 roku, w Pracowni Fotografii pod kierunkiem prof. Grzegorz Przyborka oraz w Pracowni Fotografii i Obrazu Video prowadzonej przez prof. Konrada Kuzyszyna. W latach 2011−2016 doktorantka w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. L. Schillera w Łodzi, gdzie pod kierunkiem prof. Józefa Robakowskiego, zrealizowała pracę doktorską „Do zobaczenia”. Zajmuje się działalnością artystyczną, głównie poprzez realizacje oparte na materiale audiowizualnym.

Umarłe Miasto – interaktywne doświadczenie operowe

„Umarłe miasto” to interaktywne doświadczenie odwołujące się do opery Ericha Wolfganga Korngolda o losach flamandzkiego miasta i jego mieszkańcach żyjących kultem pamięci o przeszłości. W wersji Krzysztofa Grudzińskiego to miasto ery pandemii, puste i samotne, ale pełne cyfrowego życia. Poetyckiej, opartej na oryginalnym libretto, narracji towarzyszą śpiew, muzyka współczesna i trawestowane elementy oryginalnej kompozycji. Warstwa wizualna nawiązuje do stylistyki vaporwave’ów i gifów. 

Fabuła i libretto nawiązują do utworu o tym samym tytule, napisanego przez Ericha Wolfganga Korngolda w 1920 roku. W pierwowzorze sprzed stulecia, akcja toczyła się w Brugii. Współczesne Umarłe miasto to ogarnięta pandemią Warszawa. Pusta, przygnębiająca i nostalgiczna. Paweł, główny bohater, w żałobie po niedawno zmarłej żonie odwiedza miejsca istotne dla ich relacji. Zaglądamy do ich domu, odwiedzamy ulubione kino Iluzjon, idziemy na randkę w Pałacu Kultury.

Mijamy Palmę Rajkowskiej, symbol ich pierwszych wakacji, i przechodzimy na stację PKP Powiśle, na której się poznali. Z hotelu Intercontinental podziwiamy miejską panoramę, idziemy też na plac Zbawiciela. Ciemne głębiny Wisły przy Moście Świętokrzyskim, to miejsce ich rozstania. Paweł rozpływa się i przenika w morfującą, czarną przestrzeń. Słyszymy głos jego ukochanej Marii. Żegna go słowami: „Wszystko jest wspomnieniem, nic nie umiera, bo niczego nie ma. Bądź spokojny, bądź spokojna. Nic nie umiera, bo niczego nie ma a przecież wszystko jest”. W alternatywnej wersji, główną bohaterką jest Maria.

Użytkownika prowadzi narrator, który przypomina nasz głos wewnętrzny. W pewnym momencie użytkownik staje się bohaterem opery. W zależności od tego, którą postać wybierze na początku, jest Pawłem lub Marią. Użytkownik może się poruszać w obrębie scen – poziomów, za pomocą techniki płynnego ruchu (continuous movement). Podąża za narratorem, głosem wewnętrznym umieszczonym w jego głowie. Głos prowadzi użytkownika w konkretne miejsca, w których poprzez interakcje z określonymi obiektami, użytkownik uruchamia hologramy oraz fragmenty muzyki. W ten sposób odbiorca odkrywa fabułę.

Krzysztof Grudziński − reżyser, scenarzysta, producent gier, filmów i teledysków (m.in. bAranovski, Agim, Natalia Nykiel), kierownik produkcji wirtualnych i narrator, profesor Warszawskiej Szkoły Filmowej. Laureat programu Studio Munka „30 Minut”, producent filmu fabularnego „Magdalena”. Twórca i producent gier wideo: „Apocalipsis: Harry at the End of the World”, Aida”, „This is the Zodiac Speaking”, „Barnfinders VR”, „Poopin”. Nominowany i nagradzany m.in. na festiwalach KTR, YACH, ARS iNDEPENDENT, Fryderyki, Cinemaforum, Pixel Heaven. Finalista konkursu Papaya Young Directors.

Więcej o etapach powstawania utworu „Umarłe Miasto” i aktualności związane z pokazami. 

–> czytaj publikację webową

Konflikty na uczelniach artystycznych w Europie Środkowo-Wschodniej wynikają z jednej strony z odziedziczonych przez nie feudalnych i patriarchalnych struktur, z drugiej – z potransformacyjnej ofensywy praktyk neoliberalnych. Problemy te spotykają się dziś dodatkowo z próbami ograniczania autonomii uniwersytetów i akademii przez autorytaryzujące się rządy. Stajemy więc coraz częściej nie tylko przed pytaniem, czy warto bronić hierarchicznych struktur przed komercjalizacją, ale też czy wobec autorytarnych zapędów władzy jesteśmy skazani na walkę o zachowanie status quo.

Czy inne instytucje są możliwe? A jeśli nie, jak mogłyby wyglądać alternatywne modele edukacji artystycznej? Piotr Laskowski, we wstępie do polskiego wydania Odszkolnić społeczeństwo Ivana Illicha, pyta: „czy istnieje możliwość stworzenia szkoły, która nie będzie instytucją, lecz wspólnotą, opartą na przyjaźni? […] Społeczności wolnej od ocen, egzaminów, obowiązkowych programów, społeczności niezinstytucjonalizowanej, niehierarchicznej, wolnej od paternalizmu, samorządnej, otwartej i inkluzywnej, zarazem jednak społeczności, której uczestnicy troszczą się o siebie i pociągają wzajemnie ku lekturom i działaniom?”

Wystawa prezentuje prace i praktyki artystyczne mierzące się z problemami instytucji; bunty społeczności akademickich i inicjatywy walczące z ich patologiami. Przez sześć tygodni projekt Odszkolnić! będzie implementować także alternatywne projekty edukacyjne twórczyń i ich grup samokształceniowych, oddolne kolektywne praktyki dzielenia się wiedzą oraz wspólnotowego uczenia się i tworzenia.

***

publikacja towarzyszy wystawie Odszkolnić!, 8.07–18.08.2022, Galeria Arsenał w Białymstoku

Artyści i artystki: Kem, Lada Nakonechna, Little Warsaw, Martina Smutná, Mothers Artlovers, Grupa Nowolipie, Alicja Pakosz, Kolektyw Problem, R.E.P., Weronika Zalewska oraz w ramach projektu Dekadencja / Sklepik z pamiątkami: Karolina Kłaczyńska, Vera Althamer, Dominika Hoyle, Arman Galstyan, Aleksandra Trzcińska, Kaisu Almonkari, Wojtek Baran, Alek Grzybek, Natan Kryszk, Aleksandra Piotrowska

Oraz w ramach publikacji internetowej: Studio without Master, Pracownia Studencka Monitor, Course of Art

Kuratorka wystawy: Katarzyna Różniak

Kuratorki projektu Dekadencja / Sklepik z pamiątkami: Ola Rusinek i Agata Grabowska